* سلام بر مهدی فاطمه*

مركز پاسخگویی: فرهنگ ومعارف قرآن
موضوع اصلی: قرآن
موضوع فرعی: فدك در قرآن كریم
سؤال:در مورد فدك حضرت زهرا(س) قرآن كریم چه میفرماید؟
پاسخ:فدك سرزمینی آباد و حاصلخیزی بود كه در نزدیكی خیبر قرار داشت، این سرزمین، پس از دژهای خیبر، نقطة اتكا یهودیان حجاز به شمار میرفت. پیامبر اكرمبرای پایان دادن به سلطه یهودیان در این سرزمین، سفیری به نام محیط پیش سران فدك فرستاد. آنها صلح و تسلیم را بر جنگ ترجیح دادند و موافقت كردند نیمی از حاصل را هر سال در اختیار پیامبر اكرم قرار دهند و بر ضد مسلمانان توطئه نكنند و حكومت اسلام در برابر این مبلغ امنیت منطقه آنها را تأمین نماید.

سرزمینهایی كه بدون جنگ و خونریزی به دست مسلمانان میافتد، مربوط به شخص پیامبر و امام پس از وی میباشد. و آنان میتوانند آن را اجاره دهند یا نیازمندیهای مشروع نزدیكان خود را به شكل آبرومندی برطرف سازد.

روی این اساس پیامبر اكرم فدك را به دختر گرامی خود حضرت زهرا بخشید.

محدثان و مفسران شیعه و گروهی از دانشمندان سنی مینویسند وقتی آیه وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبَیَ حَقَّهُو وَ الْمِسْكِینَ وَ ابْنَ السَّبِیل;(اسرأ،26) و حق خویشاوند را به او بده و مستمند و در راه مانده را ]دستگیری كن[. نازل شد پیامبر دختر خود فاطمه را خواست و فدك را به وی واگذار كرد.(الدرالمنثور، سیوطی، ج 5، ص 238، داراحیأ التراث العربی.)

همه مفسران اعم از شیعه و سنی قبول دارند كه این آیه، در حقّ نزدیكان و خویشاوندان پیامبر نازل گردیده و دختر وی روشنترین مصداق ذیالقربی است. در قرآن كریم، تنها آیه یاد شده و آیه 38 روم وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبَیَ حَقَّهُو وَ الْمِسْكِینَ وَ ابْنَ السَّبِیل راجع به فدك است. اطلاعات بیشتر در این زمینه را باید در كتابهای تاریخی و حدیثی جستجو كرد.(ر.ك: فروغ ابدیت، آیت اللّه جعفر سبحانی، ج 2، ص 271، مركز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.)